14 Eylül 2013 günü İstanbul Permakültür Kolektifi‘nin düzenledeği Özgen Hanım’la Sabun Atölyesine katıldım. Zaten zeytinliğimizi alıp 2 hasattır kendi zeytinyağımızı kullanmaya başladığımızdan beri eşim Güzide ile bu konuya merakımız vardı. Ben bu kursa katıldım. Temeli aldıktan sonra hafta içi gerekli malzemelerin siparişini verip 19 Eylül 2013 Cumartesi günü sabun yapma işine giriştik.

Benim kursta gördüğüm denemede:
Zeytinyağı
Katı halde Palm yağı
Hindistan Cevizi yağı
Kostik
Su
kullanıldı. İlk deneme de bu formüle sadık kalmayı uygun gördük.

Hemen akla gelen soru “Ne kostik mi? Zehir o zehir…” vb. oluyor. Araştırmalarım sonucunda doğal yöntem denilen kazanlarda külün kaynatılması ile elde edilen madde de kostik yani Sodyum hidroksit oluyor. Piyasadan aldığımız kostik ile doğal yöntemle (kaynar su + kül) elde edilen “Doğal kostik” arasında bilimsel olarak ne gibi bir fark var net bir şekilde ben de bilmiyorum ama okumalarımdan anladığım kadarı ile fark olmadığı veya önemli bir fark olmadığı. Sonuçta anladığım kadarı ile atom bazında NaOH elde ediliyor…

İlk olarak malzemelerimizi tartıp hazırlayıp masamıza yaydık. Bu noktada şunları söylemekte fayda var. Sabun yapımı için binlerce tarif bulabilirsiniz. Kullandığınız yağların sabunlaşma değerleri var ve bu değerlere göre kullanacağınız formüller belirleniyor. Ben bu linkteki sabunlaşma hesap makinesini beğendim: http://www.soapguild.org/soapmakers/resources/lye-calc.php

Formülümüze göre tartılıp hazırlanmış malzemelerimiz.

İlk önce kostiğimizi suya yavaşça bırakıp tamamen eriyene kadar karıştırıyoruz. Yalnız kostik oldukça tehlikeli bir madde. Çıplak tenle temas edilmemesi gerekiyor. Ayrıca kostik suya karıştırılırken hızla bir reaksiyon başlıyor ve su hızla ısınıyor. Bu ısınmayla beraber buhar çıkıyor ve bu buharın da solunmaması gerekiyor. Onun için bu işlemin dışarıda veya çok iyi havalandırılmış bir ortamda yapılması gerekiyor. Biz kostiği suya attıktan sonra yeteri kadar karıştırmamış olmalıyız ki ilk denememizde suyun üstünde topaklar oldu. Tatmin olmadığımız için bu karışımı daha sonra tekrar yaptık. Tecrübemiz şu oldu: İlk etapta kostiği suya attıktan sonra suda tamamen eridiğini görene kadar karıştırın. Isı 90 derecelere kadar çıkabilir. Soğutmak için şekilde görüldüğü gibi buzlu su dolu bir kabın içine de koyabilirsiniz. Daha sonra katı ve sıvı yağlarınızı eritmeniz gerekiyor.

Her iki karışımın ısısının 27-38 derece arasında olması gerekiyor.

Eritilmiş katı yağlar (bu formül için palm ve hindistancevizi) ilk önce zeytinyağı ile karıştırılıyor. Daha sonra kostikli su bu karışıma yavaşça eklenerek karıştırılıyor.

Karışım yaklaşık olarak puding kıvamına gelince önceden hazırlanmış kalıplara dökülüyor.

Ben atraksiyona girmeden kalıba dökerken eşim Güzide önceden hazırladığı kekik, rezene vs otlarla karıştırıp kendi silikon kalıplarına döktü 🙂

Daha sonra bu kalıplar bir battaniyeye sarılıp beklemeye bırakılıyor. Kursta en az 24 saat denmişti. Ben bir yerden 2 ila 5 gün diye okumuştum. 2 gün sonra kalıptan almayı kararlaştırdık.

2 gün sonra kontrol ettiğimizde yeterince katılaştığını gördük.

Sabun kalıbını bütün olarak çıkarttım.

Sonra bıçakla çeşitli boylarda kestim. Kendi tarzımca kesimin ölçümsüz, asimetrik olmasına özen gösterdim ;). Şimdi kullanmadan önce bir iki hafta iyi havalanan bir yerde kurumaya bırakacaz…